Taşlama işlemi, yüksek kaliteli ve pürüssüz bir yüzey elde etmek için, çeşitli tiplerde aşındırıcı tanelerin kullanıldığı ve çeşitli yüzey kalitelerinin elde edildiği bir işlemdir. Bu aşındırıcı taneler ile yüzeye işlem yapılabilmesi için, aşınıdırıcı taneler döner disklere sıkıca tutturulur. Bu aşındırıcılar ile metal yüzeylere işlem yapılabildiği gibi farklı aşındırıcı malzemeler kullanılarak lifli tabakalar, kağıt hatta kumaş üzerine dahi uygulanabilirler. Alüminyum Oksit, Silikon Karbid veya Bort denilen ezilmiş elmaslar aşındırıcı taneler olarak kullanılabilmektedirler.
Taşlama Nedir?
Taşlama, kesme ve düzeltme işlemlerinde kullanılan bir yüzey işleme yöntemidir. Bu yöntemde, döner bir taşlama tekerleği kullanılarak malzemenin yüzeyine kesici bir etki uygulanır. Taşlama işlemi genellikle metal, taş, seramik ve benzeri sert malzemelerin işlenmesinde kullanılır. Bu işlemle malzemenin yüzeyi düzeltilir, istenilen şekil ve boyuta getirilir veya pürüzlü yüzeyler düzgün hale getirilir.
Taşlama Süreci
Taşlama işlemi, öncelikle işlenecek malzemenin belirlenmesi ve uygun taşlama tekerleği seçimi ile başlar. İşlenecek parça, taşlama tekerleği üzerinde döndürülerek taşlama işlemi gerçekleştirilir. Taşlama tekerleği, malzemenin yüzeyine kesici bir etki uygulayarak gereksiz malzeme kaldırır ve istenilen yüzey şeklini oluşturur. İşlem sırasında soğutma sıvısı kullanılabilir ve parça üzerindeki sıcaklığı kontrol altında tutabilir. Taşlama işlemi, genellikle hassas ölçümler gerektiren ve yüksek kaliteli yüzeyler elde etmek istenen uygulamalarda tercih edilir.
Taşlama Yöntemleri Nelerdir?
Taşlama işlemi farklı yöntemlerle gerçekleştirilebilir. İşlenecek malzemenin özellikleri, iş parçasının geometrisi ve işleme amacı doğrultusunda uygun yöntem seçilir. Bazı yaygın taşlama yöntemleri şunlardır:
- Silindirik Taşlama: Düz yüzeylerin işlenmesinde kullanılan en temel taşlama yöntemidir.
- Yüzey Taşlama: İş parçasının yüzeyinin düzgünleştirilmesi ve pürüzlerin giderilmesi için kullanılır.
- Merkez Delik Taşlama: İş parçalarının merkez deliklerinin işlenmesinde kullanılır.
- Dişli Taşlama: Dişli yüzeylerin işlenmesi için özel olarak tasarlanmış taşlama yöntemidir.
- Kam Taşlama: Kam şeklindeki yüzeylerin işlenmesinde kullanılır.
Taşlama Esnasında Açığa Çıkan Toz ve Duman
Taşlama işlemi sırasında malzeme üzerindeki kesici etki sonucu toz ve duman oluşabilir. Bu toz ve dumanlar işlem yapılan malzemenin cinsine, taşlama tekerleği tipine ve işleme koşullarına bağlı olarak değişiklik gösterir. Bu toz ve dumanların doğrudan solunması veya çevreye yayılması sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle, taşlama işlemi esnasında uygun önlemler alınmalı ve etkili bir toz kontrol sistemi kullanılmalıdır.
Taşlanan malzemeler ve bu malzemelerden açığa çıkan partiküller çok çeşitli materyallerden oluşabilir. Örneğin; demir ve demir dışı metaller (alüminyum, döküm demir, çelik, titanyum vb.), kompozit malzemeler, kauçuk, lastik, fren pabucu gibi malzemeler taşlama uygulamalarında sıkça karşılaşılan malzemelerdir. Her ne kadar taşlama uygulamasında açığa çıkan tozun ve dumanın karakteristiğini en çok taşlanan malzeme ve bu malzeme üzerindeki kaplama belirlese de, taşlama esnasında kullanılan diskin yapısı ve özellikleri de bu karakteristiğin oluşumunda rol oynar.
Taşlama uygulaması esnasında açığa çıkan toz ve duman genellikle aşındırıcıdır ve Taşlanan malzemeye göre yangın ve patlama riskine sahip olabilir. Yine taşlanan malzemeye ve kullanılan taşlama diskine göre topaklanabilme özelliği de olabilir. Bomaksan mühendisleri sizin taşlama uygulamanıza özel ürün seçimleri yapar. Patlama riski olan uygulamalara yönelik ATEX sertifikalı ekipmanlarla EX-PROOF filtre ünitesi imalatı yapılabilir ve her türlü yangın ve patlama riskine karşı alınması gereken önlemler konusunda müşterilere özel çalışmalar yapılabilmektedir.
Verimli ve sağlıklı bir çalışma ortamı oluşturulabilmesi için tüm bu malzemelerden kaynaklanan duman ve tozun sağlıklı ve etkili bir şekilde çalışanların soluma havasından uzaklaştırılması ve filtre edilmesi gerekmektedir. Son yıllarda artan farkındalık ve bilinç sayesinde iş kazalarına ve iş hastalıklarına yönelik önlemleri arttırmayan fabrikalar, hem kalifiye eleman sıkıntısı yaşamakta, hem de uzun vadede ciddi sonuçları olan davalarla yüzleşmektedirler. İş kazalarına ve iş hastalıklarına yönelik önlemleri en üst düzeyde alan firmalar ise, sürdürülebilir bir üretim merkezi sağlamanın yanı sıra çalışan memnuniyeti sayesinde artan verimliliklere sahip olurlar.
Taşlama Tozu Emişi ve Filtrasyonu
Taşlama işlemi sırasında açığa çıkan toz ve dumanların etkili bir şekilde emilerek filtrelenmesi önemlidir. Bu amaçla, taşlama tezgahlarında emiş sistemleri kullanılır. Taşlama tozu emiş sistemleri, işleme bölgesinden çıkan toz ve dumanı emerek havayı temizler ve işlem ortamının temiz kalmasını sağlar. Emiş sistemleri genellikle filtrelerle desteklenir ve toz partiküllerinin havadan ayrıştırılmasını sağlar.
Taşlama esnasında kullanılan Bomaksan Havalandırma Sistemleri
Taşlama esnasında oluşan gazları, tozları, çapakları ve partikülleri kusursuz bir şekilde çalışma alanından uzaklaştırmak için en doğru ekipmanların ve toz toplama sistemlerinin kullanılması önemlidir. Jet-Pulse temizlik sistemi ile donatılan yeni nesil Bomaksan Havalandırma Sistemleri farklı ihtiyaçlara anında karşılık veren kombine çözümlere sahiptir. Bomoksan marka toz toplama üniteleri, duman emiş sistemleri, akrobat kollar ve filtreli çalışma masaları bir arada kullanılarak etkili gaz ve toz tahliyesi sağlanabilir.
Emiş Sistemi Tasarlarken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Taşlama uygulaması esnasında açığa çıkan tozun ve dumanın emişine yönelik havalandırma sistemi tasarlarken dikkat edilmesi gereken başlıca hususlar şunlardır;
Aşındırıcı toza dayanıklı çelik kanallar
Taşlama esnasında açığa çıkan toz aşındırıcı özellikte olduğu için spiral kenetli galvaniz borulama bu uygulama için uygun değildir. Spiral kenetli borularla yapılan sistemler kısa sürede sorunlar çıkartmaya başlamaktadırlar.
Yangın Riskine karşı önlemler
Taşlama yapılan malzemenin cinsine göre taşlama tozu ve dumanı yangın riskine sahiptir. Bu riskin oluştuğu durumlarda hem filtreye kıvılcım ulaşmasına yönelik önlemler alınmalı, hem de olası bir yangın durumunda zararı minimize edecek önlemler alınmalıdır.
Patlama Riskine Karşı Önlemler
Taşlama yapılan malzemenin cinsine göre taşlama tozu ve dumanı patlama riskine sahiptir. Bu riskin oluştuğu durumlarda hem filtreye kıvılcım ulaşmasına yönelik önlemler, hem de olası bir patlama durumunda zararı minimize edecek önlemler alınmalıdır.
Elektrik Sarfiyatını Düşürmeye Yönelik Tasarım
Her endüstride farklı taşlama uygulamaları olabilmektedir. Kimi firmalar küçük parçalar taşlarken, kimi firmalar çok daha büyük parçalar taşlamaktadır. Ancak nasıl bir uygulama olursa olsun elektrik tüketimini ve ilk yatırım maliyetini düşürmek için sistem tasarımcısı mutlaka toz ve duman emişini mümkün olan en yakın noktadan almalıdır. Emiş noktasının yakın olmasının yanı sıra emiş yapılan bölgenin mümkün olduğu kadar kapalı olması da hem ilk yatırımdaki cihaz büyüklüğünü küçültecek hem de elektrik tüketimini en aza indirecektir. Bu tip sistem tasarımlarında Bomaksan Mühendisleri sizlere yardımcı olacaklardır.
TAŞLAMA TOZU EMİŞİ ve FİLTRASYONU
Bir taşlama tozu toplama sisteminin efektif çalışabilmesi için, sistemi oluşturan tüm bileşenlerin doğru seçilmesi ve tasarlanması gerekir. Aksi takdirde sistem, bileşenlerin en zayıf halkası kadar güçlü ve etkili olabilir. 1940 model antika bir araç düşünün. Bu arabaya son model spor bir arabanın motorunu taksak bile yapabileceği maksimum hız, aracın tekerleklerine, kavrama sistemine, süspansiyonlarına ve sürücüsüne bağlıdır. Bu örnekteki gibi eğer toz toplama ve duman emiş sisteminizde doğru tasarlanmış ve pozisyonlanmış emiş davlumbazı ve kanal projesi yoksa, satın aldığınız toz toplama üniteniz son teknoloji dahi olsa yeterli performansı gösteremez.
EMİŞ DAVLUMBAZI SEÇİMİ
Taşlama Tozu emişi sırasında kullanılan emiş davlumbazı (Akrobat Kol, Emişli Masalar v.b), verimli çalışan ve çalışanları koruyan bir toz ve duman emiş sistemi için çok önemli bir bileşendir. Düzgün tasarlanmamış bir emiş davlumbazı, taşlama tozunu efektif bir şekilde yakalayamaz ve çalışanların taşlama tozuna maruz kalmasını engelleyemez. Yine uzmanlarca pozisyonlanmamış bir emiş davlumbazı, verimli çalışmaz. Çok daha düşük yatırım ve işletme maliyetleri ile oluşturulabilecek bir sistem için çok yüksek meblağlar vermek ve dahası elektrik faturalarında bu yanlış çözümün olumsuz etkileri ile sürekli karşılaşmak zorunda kalabilirsiniz. Bu sebeple Taşlama Tozu Emişi ve Filtrasyonunda işin uzmanları ile çalışmanız size hem zaman, hem para olarak geri dönecektir.
Bu konuda daha detaylı bilgi için “Toz Toplama Sistemi Performansı Nasıl Değerlendirilir?” yazımızı inceleyebilirsiniz.
Doğru tasarlanmış ve pozisyonlanmış emiş davlumbazı seçiminden sonra sıra doğru kanallama projesi ve uygulamasına gelir.
KANAL PROJESİ
Kanallama projesi, emişi gerçekleştiren fanın enerji tüketimini direkt olarak belirler. Emiş fanı, sistem üzerinde oluşan tüm basınç kayıplarını yenebilecek şekilde tasarlanmalıdır. Basınç kayıplarını emiş davlumbazı, kanallar, filtre ünitesi ve fanın kendisi oluşturur. Kanal projesi, işinin uzmanı kişilerce yapıldığında emiş fanı optimum düzeyde enerji tüketecek, ve enerji israfı yapmanızı engelleyecektir. Detalı bilgi için “Doğru Kanal Projesi Para Kazandırır” yazımızı inceleyebilirsiniz.
Kanal projesi yaparken 2 husus oldukça önemlidir; kanal malzemesi ve toz/duman taşıma hızı. Bir çok toz toplama projesinde olduğu gibi, taşlama tozu toplama projelerinde de spiral kenetli galvaniz boru kullanımı önerilmez. Taşlama tozu, uygun kalınlığa sahip çelik borular ile taşınmalıdır. Genellikle flanşlı boyalı siyah sac, veya galvaniz kaplı sac kanallar taşlama tozu toplama ve filtrasyonu için tercih edilir. Taşlama tozu toplama sistemleri uygulamalarında doğru toz/duman taşıma hızı seçimi, kanal boyutlandırması için oldukça kritiktir. Taşlama tipi, taşlama yapılan metalin türü ve çalışma yoğunluğuna göre toz/duman taşıma hızı seçimi yapılır. Bomaksan temiz hava uzmanlarından bu konuda destek alabilirsiniz.
TOZ TOPLAMA ÜNİTESİ
Emiş davlumbazı tasarımı ve pozisyonlamasını ve kanal projesini hazırladığınızda, etkili ve verimli bir emiş için gerekli olan hava debisi kapasitesini ve filtre önü basınç kaybını da belirlemiş olursunuz. Bu 2 değer doğru toz toplama ünitesi seçimi için olmazsa olmaz değerlerdir, ancak sizin süreciniz için en uygun toz toplama ünitesini seçmek için yeterli değildir. Toz toplama ünitesi seçimi yaparken aşağıdaki kriterleri de belirlemeniz gerekir;
1. Robotik taşlama uygulamasından açığa çıkan duman için mi manuel taşlama uygulamasından açığa çıkan duman için mi sistem kuruluyor?
2. Taşlama tipi nedir?
3. Taşlanan metal cinsi nedir?
4. Toz toplama ünitesinin hareket etmesi gerekir mi? (Mobil Filtre mi? Merkezi Ünite mi?)
5. Toz toplama ünitesini iç ortama mı dış ortama mı yerleştireceksiniz?
6. Filtre edilen hava atmosfere mi iç ortama mı deşarj edilecek?
7. Taşlama tozunu emiş davlumbazları ile toplamam mümkün mü, yoksa “Hol Havalandırması” ürünleri mi kullanılacak (Push-Pull veya Hava Kuleleri)
Bomaksan Temiz Hava Uzmanlarımız ile iletişime geçerek, bu kriterleri belirlerken dikkat etmeniz gereken hususlar ile ilgili detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Filtre medyası (Toz ve dumanın toz emiş ünitesi içerisinde tutulduğu alan), taşlama uygulaması esnasında açığa çıkan dumanların verimli bir şekilde filtre edilmesinde kritik bir rol oynar. Filtre medyasının doğru seçilemediği proseslerde filtrelerin sık sık tıkanması, yüksek elektrik tüketimi, taşlama işleminin sık sık duraklaması gibi istenmeyen sonuçlar oluşabilir. Bu yüzden yüksek kaliteli filtre medyalarının kullanılması gerekmektedir
Taşlama Sırasında Ortaya Çıkan Toz ve Dumanların Kontrol Altına Alınması
Taşlama sırasında ortaya çıkan toz ve dumanların havalandırma üniteleri tarafından kontrol altına alınması oldukça önemlidir. Havalandırma üniteleri, işleme bölgesinden toz ve dumanı emerek filtreler aracılığıyla temizlenmesini sağlar. Bu sayede hem işçi sağlığı korunur hem de işlem ortamının temizliği sağlanır. Havalandırma ünitelerinin düzgün çalışması için düzenli bakım ve temizlik yapılması gerekmektedir.
Taşlama Havalandırma Sistemlerinin İnsan Sağlığına Etkisi
Taşlama işlemi sırasında açığa çıkan toz ve dumanların etkili bir şekilde kontrol altına alınması, işçi sağlığı açısından büyük önem taşır. Bu toz ve dumanlar solunduğunda solunum yolu ve akciğer hastalıklarına neden olabilir. Bu nedenle, taşlama işlemi esnasında havalandırma sistemlerinin kullanılması ve etkili filtreleme sisteminin bulunması önemlidir. Bu sayede işçilerin solunum sağlığı korunmuş olur ve çalışma ortamı daha güvenli hale gelir.