Doğru Kanal Projesi tasarımında en önemli konulardan birisi, toz taşıma hızıdır (başka bir deyişle kanal içi hız). Toz taşıma hızlarının önemini ve toz toplama sistemlerinin çalışma performansı üzerindeki etkilerini iyi anlamak gerekir. Havanın kanallarda çok yavaş veya çok hızlı hareket etmesi, istenmeyen sonuçlar doğurur. Örneğin toz taşıma hızının çok yavaş olduğu durumlarda toz, kanallarda birikme yapabilir ve bu durum yangın, patlama veya kanalların bağlantı noktalarından koparak yere düşmesi gibi kazalara sebebiyet verebilir. Toz taşıma hızının çok hızlı olması ise, hat boyunca oluşan basınç kaybını arttırıp enerji tüketiminin gereksiz artmasına ve gerek ilk yatırım maliyetinde gerek işletme ve bakım maliyetlerinde gereksiz artışlara sebebiyet verir.
Doğru Kanal Projesi İle Optimum taşıma hızları, taşınacak tozun cinsine ve ortam şartlarına bağlı olarak belirlenir. Optimum taşıma hızı seçimleri, işinin ehli sistem ve tasarım mühendislerince yapılmalıdır. Ehil olmayan kişilerce tasarlanan sistemler hem tehlikeli sonuçlar doğurabilir hem de maliyetlerin artmasına sebebiyet verir.
ACGIH Endüstriyel Havalandırma Kılavuzu
ACGIH (American Conference of Governmental Industrial Hygienists) tarafından hazırlanan Endüstriyel Havalandırma Kılavuzu, endüstriyel havalandırmada önerilen tasarım uygulamalarını belirlemek için yararlanılan önemli bir kaynaktır. Bu kılavuz taşıma hızları hakkında sistem ve proje tasarımcıları için önemli bir rehberdir.
Çok Yüksek veya Çok Düşük Taşıma Hızlarının Yarattığı Sorunlar
Toz toplama ve filtrasyon sistemlerinin ana amacı, endüstriyel prosesler neticesinde açığa çıkan istenmeyen tozun, dumanın, yağ buharlarının ve gazların kaynağından emilerek, bulunduğu ortama yayılmadan filtre ünitesine taşımaktır. Etkili çalışan bir filtre ünitesi, kendisine gelen kirli havayı temizleyerek atmosfere salabilir veya duruma göre iç ortama geri verebilir. Toz toplama sistemlerinin ana bileşenleri kirliliği yakalayan emiş davlumbazı, toz taşıma boruları, filtre ünitesi / üniteleri, fan ve atış bacasıdır. (Elbette duruma göre hücre tekeri, kıvılcım algılama ve söndürme sistemi vb. bileşenler de bulunabilir.) Bu bileşenlerin tamamı etkin bir toz toplama sisteminde birlikte çalışır. Yani herhangi birinde yapılacak tasarımsal bir hata, tüm sistem çalışma performansını etkilemektedir. Bu makaleye konu olan kısım, toz taşıma borularının tasarımıdır.
Toz taşıma boruları tasarlanırken 2 veri kritiktir;
– Kanal içinde birim saatte taşınacak hava hacmi (Hava Debisi)
– Toz taşıma hızı
İhtiyaç duyulan hava debisi hesabı ile ilgili olarak linkteki makaleye göz atabilirsiniz.
İhtiyaç duyulan hava debisi hesap edildikten sonra, toz taşıma hızı belirlenmesi gerekir. Toz taşıma hızı, yukarıda belirtildiği üzere, işin ehli profesyonellerce belirlenmelidir. Genel kaide olarak taşınacak olan tozun yoğunluğu arttıkça toz taşıma hızı artar. Örneğin kurşun tozu ağır bir tozdur ve bu sebeple taşınırken toz taşıma hızı yüksek alınır. Aksi takdirde kurşun tozu kanal içerisinde çökelecek ve birikmeye başlayacaktır. Bu durum iş güvenliği açısından ciddi riskler oluşturmaktadır. Kaynak dumanı ise hafif bir tozdur ve bu sebeple taşınırken toz taşıma hızı görece daha düşük alınabilir.
Özetlemek gerekirse toz taşıma hızının gereğinden düşük olması, kanal içi toz birikimi kaynaklı olarak;
– Kanalların taşıyabileceklerinden daha ağır yüklere ulaşması sonucu iş kazalarına
– Biriken tozun yanıcı / parlayıcı bir toz olması sonucu yangın ve patlamalara
– Tozun karakteristiğine bağlı olarak kanallarda korozif etkiler yaratmasına ve kanalların delinmesine
– Biriken tozun kanal kesit alanını daraltması sonucu hat boyunca basınç kaybının artması (hem enerji tüketimini arttıracak, hem de emişte yetersizliklere sebebiyet verecektir.)
gibi istenmeyen sonuçlar oluşur.
Toz taşıma hızının gereğinden yüksek olmasının ise ;
– Aşındırıcı tozların, kanal malzemesini aşındırıp kanalı delebilir. Bunun sonucunda sık sık kanal tadilatı veya değişikliği gerekir.
– Yüksek taşıma hızları, yüksek basınç kayıpları demektir. Bu yüksek basınç kayıplarını yenebilmek için daha büyük motorların kullanıldığı ve daha çok enerji tüketildiği sistemler gerekir. Enerji sarfiyatı artar.
– Daha büyük motor hem yatırım maliyetinde hem de işletme maliyetinde artış demektir.
Kanallama Projesi Hazırlarken, Hava Hacmindeki Olası Değişimleri Göz Önüne Alın
İhtiyaç duyulan hava debisi ve toz taşıma hızına karar verdikten sonra, toz taşıma kanallarının projesi yapılabilir. Toz taşıma kanalları projesi, toz taşıma kanallarının çaplarının belirlendiği ve ihtiyaca göre hazırlanan bir projedir. Bu proje işin ehli tasarımcılar ve mühendislerce yapılmalıdır. Aksi takdirde iş sağlığı ve güvenliği riskleri başta olmak üzere yüksek enerji sarfiyatı gibi istenmeyen sonuçlar görülebilir.
Kanal projesi hazırlanırken dikkat edilmesi ve göz önüne alınması gereken en önemli hususlardan biri, hava debisindeki olası değişimlerdir. Bu değişimler otomasyona bağlı olarak bilinçli değişimler olabileceği gibi, filtrelerin zaman içerisinde dolması sonucu hava debisinin azalması gibi istem dışı değişimler de olabilir. Hava debisini ve dolayısıyla toz taşıma hızını stabil tutmanın en güvenilir yolu, hava debisini sürekli olarak ölçümlemek ve bu ölçümlere göre fan hızını arttırıp azaltabilen bir invertör kullanmaktır. Bu uygulama genellikle tozun kanal içinde birikmesinin tehlikeli olduğu yanıcı / patlayıcı tozlarda tercih edilmektedir.
Doğru Kanal Projesi ile Enerji Tasarrufu Sağlayın
Toz toplama kanal projesinin, uygun tasarım değerleri ile yapılması, işletmelerin iş güvenliği risklerini azaltmasının yanı sıra ciddi enerji tasarrufu da sağlar.
Bomaksan Endüstriyel Hava Filtrasyon Sistemleri olarak, 35 yıllık deneyimimiz ve uzman mühendis kadromuz ile toz toplama projelerinizde güvenilir iş ortağınız olmaya devam ediyoruz.
