Toz toplama sistemleri tasarlanırken, kirliliğin açığa çıktığı prosesler dikkatle incelenmelidir. Bu prosesler kimi zaman üretim sürecinin direkt bir parçası, kimi zamansa üretim neticesinde açığa çıkan ve kirliliğe sebebiyet veren toz, duman ve yağ buharı partikülleri olabilir. Prosesin türü her ne olursa olsun, filtre ünitelerinin konumlarının belirlenmesi, sistem tasarımı için oldukça önemlidir. Filtre ünitesi yerleşimi birkaç farklı şekilde olabilir.
Merkezi toz toplama sistemi, birden çok kirlilik kaynağından farklı davlumbazlar ile toplanan kirli havanın, tek bir filtre ünitesine iletilmesine verilen isimdir. Bu sistemlerde filtre ünitesi iç veya dış ortamda olabilir. Bu başlıkta filtre ünitesinin dış ortama konumlandırıldığı stratejiden bahsedeceğiz.
Merkezi toz toplama sisteminin dış ortama konumlandırılmasının bazı avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Bu avantajlar ve dezavantajlar, işletmenin ihtiyaçlarına göre değişiklik gösterebilir. Örneğin bir durum bazı sistemler için avantaj olabilirken bazı sistemler için dezavantaj olabilmektedir. O yüzden filtre ünitesi konumlandırılması her sistem için ayrı ayrı değerlendirilmelidir.
Örneğin yığın malzeme elleçleme tesislerinde (Bulk Material Handling) toz ve kirlilik birçok farklı alandan açığa çıkar. Bunlar kırıcı, konveyör taşıma hatları, karıştırıcılar, torba doldurma ve boşaltma yerleridir. Bu alanlar, seri olarak çalışan alanlardır ve biri durduğunda prosesin doğası gereği tüm sistemler durur. Bu sebeple tüm bu alanlardan çıkan kirlilik tek bir merkezi toz toplama ünitesinde filtrelenebilir. Bu tesislerde genellikle yer sıkıntısı çok sık karşılaşılan bir sorundur ve ünitenin dış ortama yerleştirilmesi ayrıca önemli bir alan tasarrufu sağlayabilir.
Bu konumlandırma stratejisinin bir başka avantajı ise tek bir filtre ünitesi ile birçok kirlilik kaynağından toz ve duman toplanabiliyor olmasıdır. Bu da bakım yapılacak ve izlenecek daha az filtre ünitesi demektir. Bu sistemlerin ilk yatırım maliyeti de genellikle daha düşük olmaktadır.
Yukarıda belirtilen tüm faydaların yanı sıra, dış ortama yerleştirilen merkezi bir ünitenin bazı dezavantajları da bulunmaktadır.
Merkezi filtre ünitelerinde her ne kadar filtre ünitesi yatırım maliyeti düşük olsa da ciddi bir kanal maliyeti bulunmaktadır. Bir de bu sistem dış ortama kurulduğunda, kanal boyları uzayacak ve daha yüksek maliyetlerle karşılaşılacaktır. Kanalların çok ve uzun olduğu sistemlerde, emiş fanının yenmesi gereken toplam basınç kaybı da doğal olarak yüksektir. Bu da daha yüksek elektrik tüketimi anlamına gelir. Merkezi filtre ünitesi iç ortama konumlandırıldığında ise bu maliyetler görece daha düşük olur.
Merkezi filtre ünitesinin iç ortama ya da dış ortama yerleştirilmesinden bağımsız olarak bir başka dezavantajı ise, seri çalışmayan (birbirine bağlı olarak çalışmayan) paralel çalışan sistemlerde filtre ünitesinde bir arıza meydana geldiğinde tüm proseslerin durması gerekmesidir. Seri sistemlerde bu bir sorun değildir, çünkü merkezi toz toplama sistemi olsun olmasın, herhangi bir proses durduğunda, diğer proseslerde durmak zorunda kalır. Ancak paralel çalışan sistemler bir birine bağlı olmadıkları için bir proses durduğunda diğeri üretime devam edebilir.
Paralel çalışan sistemlerde merkezi filtre ünitesi çalışmasının diğer bir dezavantajı ise, sistemlerden biri başka bir sebepten dursa bile, buradan hava emişi gerçekleşmeye devam edecektir. Bu da gereksiz bir enerji sarfiyatına sebebiyet verecek ve enerji tüketimini arttıracaktır.
Özetle merkezi filtre ünitesi seçimi yaparken, toz toplama sistemi kurulacak olan sistemi çok iyi analiz etmek gerekir. Bu sayede işletme sahibi için en avantajlı çözüm üretilebilir.
NOT: Merkezi ünitelerde farklı kirletici tiplerinin karışmamasına özen gösterilmelidir. Aksi takdirde istenmeyen sonuçlarla karşılaşılabilir.
